De meest traditionele vorm om de voortgang van leerlingen te monitoren, is de afname van schriftelijke of mondelinge toetsen waaraan al dan niet een cijfer is gekoppeld. Een toets is een rijke bron van informatie die kan worden ingezet bij de differentiatie. Het categoriseren van deze data kan nog gerichter worden ingezet ten behoeve van differentiatie door gebruik te maken van toetsmethoden en taxonomieën zoals RTTI, OBIT en BLOOM (Ebbens & Ettekhoven, 2012). 

Om de analyse van toetsen te vergemakkelijken en om er zeker van te zijn dat er verschillende vaardigheden binnen één toets worden bevraagd is het handig om de toets van te voren te verdelen in categorieën en/of vaardigheden volgens de bovenstaande modellen (Berben, 2014)

Een aantal voorbeelden hiervan staan beschreven aan de rechterzijde van deze pagina.